Stan istniejący – o historii i teraźniejszości

Polskie Państwo Podziemne operowało bez fasady, latami utrzymując Polskę przy życiu. Państwo pozbawione oblicza utrzymywało wnętrze, bez zewnętrza. Warszawa była zrównaną z ziemią, stertą dymiących gruzów w popiołach. Minęły tylko 74 lata. Po wielkich trudach odbudowy, planowania i ponownej walki o przetrwanie, udało nam się. Żyjemy w nowoczesnym mieście, pełnym życia – mieście z problemami, ale pełnym nadziei. Wyjrzyjmy dzisiaj razem za okno. To jest nasza wspólna praca jako obywateli; z cieni, do światła.

Przedmiotem projektu jest obszar Muzeum Powstania Warszawskiego. Obszar obecnie oddzielony, nie funkcjonujący w tkance miasta. Układ funkcjonalno – urbanistyczny i charakter obiektu powoduje, że teren jest niejako zawieszony w osi czasu, wyizolowany w swoim przeznaczeniu. Nie możliwy do zmiany na większości swojej długości mur pamięci stanowi istotny element kompozycji, oddzielający od życia miejskiego. Obecne wejście od strony ulicy Przyokopowej nie stwarza odpowiedniej rangi, generuje zator komunikacyjny, nie tworzy jasnego powiązania z Murem Pamięci.  Wejście jest od przeciwległej strony, niż nakazywał by to układ odniesienia miasta, przeciwstawnie do komunikacji z metrem i centrum, przeciwstawnie do otwarcia parkowego na skarpie za murem.

Pawilonowa zabudowa ‘Pokoju na lato’ miała to tymczasowo rozwiązać, budując wejście od strony parku, odniosła wielki sukces. Obiekt cieszył się dużą popularnością przez cały okres swojego istnienia. Budował pożądane połączenie z życiem miasta i parkiem, odwracając układ horyzontalnie i omijając mur na wertykalnej płaszczyźnie.

Określenie celu – o przesłankach do projektowania

Tak jak Pokój na lato, szukamy odwrócenia płaszczyzn i dogmatów terenu. Wierzymy że naszym głównym celem jest celebrowanie naszej niezwyciężonej, niezrównanej nigdzie na świecie, siły woli do życia.  Chcemy tworzyć park na skarpie. Chcemy powiązania z żywym miastem. Chcemy otworzyć teren dla ludzi, zapewniając jednocześnie niezbędne przy obiekcie Muzeum Powstania Warszawskiego bezpieczeństwo i strefowanie funkcji. Naszym celem jest osiągnięcie tego zachowując szacunek dla tych, którzy kupili nam do tego szansę, płacąc własnym życiem. Wierzymy że projekt powinien stanowić opowieść o powstaniu, które będzie przystające do nowych czasów, pełnych nadziei.

Koncepcja  – o projekcie

Następuje odwrócenie. Odwracamy wejście do obiektu na płaszczyźnie horyzontalnej tak jak w Pawilonie na lato, i odwracamy je jeszcze raz, na płaszczyźnie wertykalnej. Tworzymy podziemne przejście do obiektu od strony parku zgodnie z prawidłowymi, pierwotnymi założeniami konkursu. Niemal cały obiekt lokujemy pod ziemią, pod terenem skarpy, pod otwartym publicznym parkiem. Zamiast budować strefę bezpieczeństwa jedynie na rzucie, używamy przekroju. Wpuszczamy użytkowników na teren poprzez bramy , które na co dzień pozostawiamy otwarte. Umożliwiamy jednak pełną separację terenu otoczonego murem pamięci i zabytkowymi murami w przypadku zamkniętych uroczystości.

Zabudowa projektowana, z wyłączeniem wieży-dominanty u zbiegu ul.Towarowej i Grzybowskiej oraz strefy wejścia do budynku, znajduje się pod skarpą. Przez skarpę przebijają się świetliki, stanowiące afirmację architektonicznych tworów znajdujących się poniżej parku. Świetliki doświetlają punkty węzłowe, poszerzenia, miejsca węzłowe stanowiące ważne kompozycyjnie przestrzenie o kieszeniowym charakterze. W rzucie budynku widoczne są „ donice” umożliwiające posadzenie w parku dorodnych, wielometrowych drzew rodzimych gatunków.

Projekt skupia się na budowaniu introwertycznym. Kreujemy przestrzenie od środka, tworzymy misterną układankę kubatur dużych i małych. Ciemne, niemal klaustrofobiczne łączniki-korytarze przywodzą na myśl tunele, kanały z czasów wojny. Duże, rozświetlone naturalnym światłem przestrzenie foyer, sali wystaw czasowych, sali wielofunkcyjnej, gdzie przez świetliki widać niebo, ptaki i szumiące drzewa dają otuchę, nadzieję, radość.

Podziemny budynek zaprojektowano w konstrukcji żelbetowej, monolitycznej, stropy hybrydowe – o zmiennym ukształtowaniu, posiadające wystające z ziemi „rękawy” w precyzyjnym, wystudiowanym układzie przestrzennym. Zaplecza sali wielofunkcyjnej dostępne od strony ulicy Towarowej. Zaplecze restauracji, pomieszczenia techniczne i inne przestrzenie obsługujące dostępne od ul. Grzybowskiej, ukrytymi drzwiami w monumentalnym, abstrakcyjnym białym masywie wieży.

Wejście główne lokujemy od strony ulicy Towarowej, poprzez szerokie schody prowadzące na ukryte przed zgiełkiem ulicy patio. Poprzez wąski przesmyk przechodzimy do otwartego dziedzińca z którego jest dostęp do trzech części  kompleksu. Dziedziniec jest kamienno betonowy, z kamiennym ogrodem z  szemrzącą wodą w centralnej części. Zieleń widać jedynie nad głową poprzez przebicie w dachu, Poszczególne części kompleksu mają zgodnie z wymogami bezpieczeństwa odpowiednio zaprojektowane ślizy i strefy kontroli

Po lewej stronie od dziedzińca lokowane jest skrzydło sali wielofunkcyjnej, z otwartą na dziedziniec kawiarnią. Sala wielofunkcyjna umożliwia organizowanie różnorodnych imprez. Jest wydzielona akustycznie, umnożliwia pełne zaciemnienie, rozłożenie widowni z przewyżką.

Ciąg komunikacyjny w poziomie -2 od strony ulicy Towarowej wyposażony w wiele otwarć drzwiowych umożliwia wchodzenie do sali w adekwatnych do konkretnej sytuacji miejscach. Foyer przed salą wielofunkcyjną jest dwykondygnacyjne, posiada doświetlenie w dachu. Po prawej stronie dziedzińca wejściowego otwiera się dostęp do wieży gastronomiczn edukacyjnej, z salą warsztatową i restauracjami obsługującymi zwiedzających za strefą bezpieczeństwa i  tych, którzy korzystają z uroków parku na dachu. Kuchnia posiada szybkie powiązanie pomiędzy kondygnacją -1 i 0 i umożliwia wydawanie posiłków na dwie strony.

Strefa bezpieczeństwa zarówno do przestrzeni związanych z salą wielofunkcyjną jak i do muzeum jest obsługiwana przez wspólny hol wejściowy.  Po przejściu przez strefę bezpieczeństwa na linii muru pamięci, schodzimy niżej mijając otwartą przestrzeń kameralnej restauracji, przechodzimy do wysokiego holu i szatni. Oś poruszania się na zmianę jest okalana funkcjami wiążącymi, przeszytymi od góry zamkniętymi świetlikami dachowymi. Mijamy salę z mapą Warszawy, osadzoną w odzyskanym zbiorniku wodnym. Dalej, po drugiej stronie mijamy salę wystaw czasowych. Na końcu osi wychodzimy powściągliwą w formie, minimalistyczną klatką schodową z windami do głównego budynku Muzeum. Jedyne światło sączy się z góry, ze szklanego dachu betonowego wysokiego na wiele metrów komina.

Projekt zakłada otwartą przestrzeń parku miejskiego dostępnego z otwarć na całym obwodzie obiektu. Po wyjściu z metra przechodzimy ścieżką przez zakres studialny, wchodząc powoli na obszar parku z funkcjami slowlife I „mikropawilonową”, kameralną rozbitą kompozycją rękawów doświetlających funkcje. Rozrzucone bloki rękawów mają doświetlenia zabezpieczone szkłem o wysokiej klasie odporności uniemożliwiającym fizyczny kontakt z wnętrzem obiektu oraz ewentualnymi próbami ataku .

W południowej części Muru Pamięci, przez bramę obrotową zamykaną w przypadku izolowanych uroczystości, przechodzimy na obecny teren muzeum parkowymi ścieżkami. Mijamy plenerową galerię murali, ustawionych w sposób ograniczających dalekie widoki. Posuwając się wzdłuż muru mijamy istniejące, zachowane w stanie niezmienionym elementy kompozycyjne (dzwon, ołtarz, stelaże na roślinność i istniejące przejście przez mur). Przechodzimy na teren obecnego dziedzińca muzeum, za północnym krańcem muru możemy przedostać się na otwarty taras restauracji wieży. Idąc na przód dalej,  mijamy świetlik otwartego podziemnego dziedzińca projektowanego. Zaglądamy w spokojny ogród wewnętrzny ogród zen projektowanego dziedzińca. Przechodzimy przez przestrzeń parku miejskiego, mijamy scenę plenerową z wygodnym dostępem do klatki schodowej i windy zaplecza, łączącego się z zapleczem skrzydła sali wielofunkcyjnej. Idąc dalej parkowa mała architektura stopniowo rozpuszcza się w terenie i wracamy w kierunku metra.